Robotların Yükselişi

Nobel ödüllü ekonomist Milton Friedman gelişmekte olan bir Asya ülkesine 1960' larda danışmanlık veriyormuş. Friedman' ı büyük çaplı bir kamu projesi sahasına götürmüşler. Friedman manzarayı görünce şaşırmış: Bir sürü işçi ellerinde kürekle harıl harıl çalışmasına rağmen buldozer veya traktör gibi iş makineleri neredeyse hiç yokmuş. Sebebini sorduğunda, yetkili memur, "Çünkü bu bir istihdam programı," demiş. Frieadman'ın nükteden cevabı meşhurdu: " E, o zaman ellerine kürek yerine kaşık verseydiniz ya?"
Robotların Yükselişi / Martin Ford









Robotların Yükselişi kitabının önsözünün ilk cümlelerini yukarıya yazdım. Bu satırları okurken, yıllar önce seyrettiğim bir belgesel aklıma geldi. Belgesel, Hitler' in iktidarının ilk yıllarıyla ilgiliydi. Hitler' in seçim vaadlerinden biri her Alman ailesini bir otomobil sahibi yapacağı yönündeydi. Hitler seçimi kazandıktan sonra otomobil üreticileri ile görüşmeler yapmış, şimdi tam hatırlayamıyorum ama Alman ailelerin, 2 yada 3 aylık maaşlarının toplamıyla bir otomobil sahibi olabilecekleri fiyata bir otomobil üretmelerini talep etmişti. Ancak firmalar yaptıkları çalışmalarda bu fiyata otomobil üretemeyeceklerini Hitler' e bildirmişlerdi. Bunun üzerine Hitler, işsizlik fonu parasına el koyup, otomobil fabrikası kurulması talimatını vermişti. Ancak bütün Almanlar' ı otomobil sahibi yapmanın dışında başka bir sorun daha vardı. O da otoban sorunu. O yıllarda Almanya, otomobillerin kullanılacağı  otobanlara sahip değildi. Hitler, kurmaylarına şehirleri birbirine bağlayan yolar yapılması talimatını verdi. Ancak talimatta, yapılacak yollarda makineler çalışmayacak, istihdamı arttırmak için sadece Alman gençleri çalıştırılacaktı. İlk başlarda bu proje çok destek gördü ve Alman gençlerinin büyük bir çoğunluğu gönüllü  olarak katıldılar. Ancak ilerleyen zamanlarda, ihtiyacın artması üzerine gönüllük esasından vazgeçilerek, gençler zorla ve ağır şartlarda çalışmaya zorlandılar. Savaşın başlaması ile birlikte Alman gençlerinin büyük bir çoğunluğu cepheye gönderildiği için, otoyol yapımında mahkumlar ve esirler çalıştırılır. Sonuç olarak Alman vatandaşları, fabrikalarda üretilen otomobillerin sahibi olamazlar, çünkü üretilen otomobillerin hepsi askeri amaçla kullanılır.